Lời khuyên tốt nhất mà bác sĩ có thể dành cho bạn là nên đi khám sức khỏe định kỳ và tầm soát sớm ung thư đại trực tràng ngay khi còn trẻ.

Một nghiên cứu mới cho thấy ngày càng có nhiều người trẻ tuổi được chẩn đoán mắc bệnh ung thư đại tràng, trực tràng và ruột kết.

Tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng tràng giai đoạn muộn ở độ tuổi 20 đã tăng 133% trong khoảng thời gian 16 năm.

Các bác sĩ vẫn nỗ lực kêu gọi tất cả mọi người ở mọi độ tuổi nên đi khám sức khỏe định kỳ hàng năm và tầm soát sớm ung thư, đặc biệt lưu ý đến bệnh sử sức khỏe gia đình.

Theo một nghiên cứu mới được công bố trên tạp chí chuyên về ung thư cho biết một thế hệ trẻ người Mỹ được chẩn đoán mắc ung thư đại tràng, trực tràng và ruột kết ở giai đoạn tiến triển. Các bác sĩ không chắc chắn nguyên nhân tại sao bệnh lý này hiện đang ảnh hưởng mạnh mẽ đến người ở độ tuổi 20 và 30.

Các nhà nghiên cứu đã xem xét dữ liệu trong 16 năm trên 104.000 bệnh nhân mắc phải một loại phụ của ung thư đại trực tràng phát triển cực kỳ mạnh được gọi là ung thư biểu mô tuyến. Đây là loại ung thư khởi phát từ các tế bào tuyến (bài tiết) của một số cơ quan như đại tràng, vú, thực quản, phổi, tuyến tụy hoặc tuyến tiền liệt. Dữ liệu được trích xuất từ nguồn thông tin dịch tễ học. Nhóm nghiên cứu đã tìm kiếm các xu hướng dựa trên giai đoạn ung thư, tuổi tác, loại ung thư (chủ yếu là đại tràng, trực tràng và ruột kết) và chủng tộc. Dữ liệu được chia thành ba năm từ 2000 đến 2002 và 2014 đến 2016.

Tại sao những người ở độ tuổi 20 lại bị ung thư đại trực tràng giai đoạn muộn tăng đến 133%?

Để có được kết quả này, nghiên cứu phát hiện ra rằng số lượng người ở độ tuổi 20 được chẩn đoán mắc bệnh ung thư đại trực tràng giai đoạn muộn tăng lên nhanh chóng. Giai đoạn muộn sẽ gặp rất khó khăn để có thể điều trị thành công. Các nhà nghiên cứu cũng lưu ý rằng những người ở độ tuổi 20 tăng 133% ung thư đại trực tràng giai đoạn muộn, trong khi những người ở độ tuổi 30 tăng 97% và những người ở độ tuổi 40 tăng 48%. Nghiên cứu cũng cho thấy những người Mỹ ở độ tuổi 30 có tỷ lệ ung thư biểu mô tuyến liên quan đến ruột kết tăng 49%.

Tuổi tác không phải là yếu tố duy nhất. Các nhà nghiên cứu cũng ghi nhận có sự chênh lệch lớn giữa các nhóm chủng tộc.

Chờ chút nào, ung thư đại trực tràng là gì?

Ung thư đại trực tràng là bệnh ung thư phổ biến đứng hàng thứ ba trên thế giới. Tại Việt Nam, loại ung thư này phổ biến hàng thứ 5 sau ung thư gan, phổi, dạ dày và vú.

Khi chẩn đoán ung thư đại trực tràng phụ thuộc vào các yếu tố khởi phát ung thư, được phân loại theo các tế bào phát triển ngoài tầm kiểm soát trong đại trực tràng. Phần lớn ung thư đại trực tràng bắt đầu như một khối u, thường gọi là polyp, bên trong niêm mạc của đại tràng hoặc trực tràng. Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, những polyp này có thể phát triển thành ung thư theo thời gian. Theo Mayo Clinic, ung thư đại trực tràng có thể được chẩn đoán ở mọi độ tuổi mọi giới, nhưng thường ảnh hưởng đến những người trên 50 tuổi. Tỷ lệ này đang có xu hướng tăng nhanh chóng ở giới trẻ trong nhiều năm gần đây. 

Tại sao ung thư đại trực tràng lại tăng nhanh ở giới trẻ?

Đáng tiếc là không có lời giải đáp hoàn hảo cho câu hỏi này vì cần nghiên cứu thêm. Các nghiên cứu gần đây cho thấy chế độ ăn kiêng, bao gồm cả các loại thức uống có đường có thể làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng ở một người. Theo khuyến cáo y khoa, một chế độ dinh dưỡng nhiều chất béo và thịt có nguy cơ cao hơn so với một chế độ thuần xanh gồm rau củ quả, trái cây, ngũ cốc và các loại hạt.

Theo nguồn thông tin trước đây, phải mất một thời gian đủ dài để các tế bào đột biến tích tụ gây ra ung thư, đây là loại ung thư phổ biến ở những bệnh nhân lớn tuổi. Nhưng xu hướng đang tăng nhanh ở người trẻ tuổi. Theo nhận định của một bác sĩ chuyên phẫu thuật đại trực tràng cho biết thêm rằng khả năng còn có thứ gì đó trong môi trường sống, đặc biệt là chế độ ăn uống tương tác với đường ruột và gây ra những đột biến này. Ông còn giả thuyết rằng có một yếu tố bên ngoài mà khoa học vẫn chưa tìm ra.

Điều này thực sự không bình thường và đáng báo động. Các nhà nghiên cứu còn cho biết thêm nguyên do căn bệnh này phát triển nhanh là do người trẻ tuổi ít quan tâm đến sức khỏe, chủ quan và thường bỏ qua các dấu hiệu triệu chứng cảnh báo ban đầu, dẫn đến bệnh phát triển nhanh và mạnh.

Ung thư đại trực tràng còn có mối liên hệ với cân nặng và tỷ lệ béo phì ở tuổi vị thành niên. Mặc dù, yếu tố nguy cơ này vẫn đang được nghiên cứu để phân loại.

Các yếu tố nguy cơ gây ra bệnh ung thư đại trực tràng

Tuổi tác cũng là một trong những yếu tố nguy cơ đối với ung thư đại trực tràng. Càng lớn tuổi càng có nhiều khả năng bị polyp đại trực tràng.

Yếu tố nguy cơ quan trọng thứ hai là bệnh sử gia đình. Thật không thoải mái khi nói đến điều này. Hãy tìm hiểu những người trong gia đình bạn có bị ung thư đại trực tràng hay không. Nếu có, bạn nên có kế hoạch khám sức khỏe tổng quát định kỳ hàng năm và tầm soát sớm ung thư, độ tuổi khuyến cáo là càng sớm càng tốt, nên trước 45 tuổi.

Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm lối sống thiếu lành mạnh như lạm dụng bia rượu, hút nhiều thuốc lá, tình trạng thừa cân béo phì. Trong đó, chế độ ăn uống đóng một vai trò lớn trong nguy cơ gây ra bệnh ung thư đại trực tràng. Dinh dưỡng thiếu chất xơ trong chế độ ăn hàng ngày có mối liên hệ chặt chẽ với bệnh lý này dù chưa có đủ bằng chứng chứng minh vào thời điểm này.

Các triệu chứng thường gặp của bệnh ung thư đại trực tràng

Cũng như các loại ung thư phổ biến khác, ung thư đại trực tràng không phải lúc nào cũng có biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn khởi phát, dễ gây lầm tưởng với các bệnh lý về đường tiêu hóa khác. Tuy nhiên, một số triệu chứng ung thư đại trực tràng phổ biến bao gồm:

Rối loạn tiêu hóa, lúc đầu có thể bị ợ chua, sau là đau tức vùng bụng, co thắt dạ dày trước hoặc sau khi ăn.

Đi ngoài phân nhỏ, dẹt là do ruột gặp phải những vật cản như các khối u, polyp to khiến hình dạng và kích thước phân thay đổi.

Đau bụng thường xuyên, táo bón, thay đổi thói quen đại tiện, nếu đi ít hơn 3 lần một tuần thì cần phải theo dõi.

Giảm cân bất thường, mệt mỏi là dấu hiệu thường gặp ở hầu hết các bệnh ung thư. Sụt cân nhanh trong thời gian ngắn dù không ăn kiêng hay tập luyện gắng sức.

Phân có lẫn máu là dấu hiệu cảnh báo khá rõ của bệnh ung thư đại trực tràng. Nguyên nhân là do khối u trong lòng ruột gây chảy máu. Tình trạng này có thể không xuất hiện thường xuyên mỗi lần đi đại tiện. Đôi khi biểu hiện dưới dạng phân lẫn máu. Bác sĩ có thể xem đây là bệnh thiếu máu khi khám sức khỏe định kỳ. 

Những người trẻ cần làm gì để phòng bệnh ung thư đại trực tràng?

Ung thư đại trực tràng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm.

Vào cuối năm 2020, một số hướng dẫn khuyến nghị về tầm soát ung thư đại trực tràng đã được thay đổi cho phù hợp với xu hướng phát triển của bệnh lý này. Theo khuyến cáo, độ tuổi nên bắt đầu tầm soát ung thư đại trực tràng là trước 45 tuổi, sớm hơn so với trước đây là 50 tuổi.

Khám sàng lọc và nội soi đại trực tràng giúp giảm tỷ lệ tử vong do ung thư đại trực tràng, đặc biệt cắt polyp qua nội soi giúp giảm tới 80% tỷ lệ mắc ung thư đại trực tràng.

Các bác sĩ đồng ý rằng không có gì quan trọng hơn trong việc phòng ngừa ung thư đại trực tràng ngoài việc khám sàng lọc. Điều này được giải thích rằng những xét nghiệm này có thể giúp xác định sớm các polyp nhỏ trong đại trực tràng. Vì vậy, các bác sĩ có thể loại bỏ chúng trước khi chúng có cơ hội tiến triển thành ung thư. Dựa vào các kết quả khám và tầm soát, bác sĩ có thể đưa ra lời khuyên và chiến lược trong việc quản lý sức khỏe tốt hơn trong tương lai.

(*) Khám sàng lọc: Sàng lọc hay tầm soát trong y học, là một chiến lược được dùng để xác định một bệnh lý chưa được chẩn đoán ở một người không có dấu hiệu hoặc triệu chứng.

Chú ý nhiều hơn đến chế độ ăn uống, tăng cường rau xanh để hạn chế những tổn thương cho đại trực tràng và ngăn ngừa nguy cơ biến chứng thành ung thư. Vận động thể chất thường xuyên và tránh ngồi một chỗ quá lâu. Và điều chúng tôi muốn nhấn mạnh là ý nghĩa và tầm quan trọng của việc khám sức khỏe định kỳ hàng năm kết hợp tầm soát sớm ung thư. Mọi độ tuổi và mọi giới đều nên thực hiện, bao gồm ở cả người trẻ tuổi, có hoặc không có các triệu chứng tiềm ẩn. Những lưu ý về tình trạng sức khỏe của bản thân và bệnh sử gia đình cũng là yếu tố nguy cơ cao. Khám sức khỏe, tầm soát sớm ung thư, cập nhật thông tin bệnh sử gia đình đầy đủ là những điểm rất quan trọng trong việc phòng ngừa và phát hiện sớm ung thư, đặc biệt là loại ung thư có liên quan đến hệ thống tiêu hóa.   

Bệnh viện An Sinh (Nguồn tham khảo: Prevention)

Thông tin tham khảo không thay thế việc thăm khám và tư vấn chuyên khoa