Trao đổi chất là quá trình cơ thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng.

Quá trình này rất cần thiết cho nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm tim mạch, tiêu hóa, hô hấp, lưu thông máu và điều hòa nhiệt độ.

Một số yếu tố, bao gồm di truyền, tình trạng sức khỏe và lối sống quyết định tốc độ trao đổi chất của cơ thể bạn. Trao đổi chất chậm có nghĩa là cơ thể bạn không đốt cháy nhiều calo, điều này có thể dẫn đến

các triệu chứng khó nhận biết như thèm ăn, da khô, mệt mỏi và thay đổi tâm trạng.

* Bạn luôn cảm thấy mệt mỏi

Cảm thấy mệt mỏi mọi lúc mà không có lời giải thích rõ ràng, có thể là dấu hiệu cho thấy quá trình trao đổi chất đang diễn ra chậm.

Khi quá trình trao đổi chất của bạn diễn ra chậm, quá trình phân hủy thức ăn chuyển hóa thành năng lượng cũng sẽ diễn ra chậm, dẫn đến mức năng lượng thấp. Do đó, bạn có thể cảm thấy uể oải hoặc dễ mệt mỏi trong ngày.

Những thay đổi trong lượng thức ăn nạp vào hoặc thành phần cơ thể (đo lượng mỡ và khối lượng nạc trong cơ thể) cũng có thể làm tăng cảm giác mệt mỏi của bạn.

* Da khô hoặc xỉn màu

Da khô hoặc xỉn màu là tình trạng thường gặp vào những tháng lạnh, nhưng nếu bạn nhận thấy tình trạng này thường xuyên, thì đây có thể là triệu chứng của quá trình trao đổi chất chậm.

Các hormone tuyến giáp giúp điều chỉnh tốc độ trao đổi chất của bạn cũng tham gia vào việc duy trì mức độ hydrat hóa của da. Vì vậy, khi chức năng tuyến giáp mất cân bằng và quá trình trao đổi chất chậm lại, bạn có thể gặp phải tình trạng da mất nước bất thường.

* Tăng cân

Nếu bạn đang cố gắng giảm cân bằng cách ăn một chế độ ăn uống bổ dưỡng và tập thể dục thường xuyên nhưng vẫn tăng cân, vấn đề có thể do quá trình trao đổi chất chậm.

Khi quá trình trao đổi chất chậm hơn, cơ thể không thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng nhanh chóng, do đó đốt cháy ít calo hơn. Đổi lại, nhiều calo hơn được lưu trữ dưới dạng chất béo trong cơ thể, khiến việc giảm cân trở nên khó khăn hơn.

* Cảm thấy lạnh

Cảm thấy lạnh kể cả khi nhiệt độ không giảm, thường là triệu chứng của rối loạn chuyển hóa.

Nhiệt độ cơ thể được tạo ra thông qua các quá trình chuyển hóa và nhiệt độ cơ thể lạnh hơn có liên quan đến quá trình chuyển hóa chậm hơn.

Ví dụ, một số nghiên cứu cho thấy những người bị suy giáp (tuyến giáp hoạt động kém) và những người béo phì có thể có nhiệt độ cơ thể thấp hơn bình thường do quá trình chuyển hóa chậm lại. Trong những trường hợp này, sự mất cân bằng nồng độ hormone tuyến giáp có thể ngăn cơ thể tạo nhiệt đúng cách.

* Thèm ăn ngọt và béo

Thèm ăn một số loại thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm nhiều đường và chất béo, có thể là do quá trình chuyển hóa chậm hơn.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng thèm ăn có liên quan đến sức khỏe chuyển hóa của bạn, đặc biệt là chế độ ăn ít thực phẩm dinh dưỡng, chế độ ăn uống có hại và thành phần cơ thể không cân bằng, chẳng hạn như khối lượng cơ thấp và khối lượng chất béo cao.

Những cơn thèm ăn này cũng có thể là dấu hiệu cho thấy quá trình chuyển hóa của bạn không chuyển hóa thành công thức ăn thành năng lượng và chất dinh dưỡng cần thiết, khiến cơ thể bạn tìm kiếm nhiều năng lượng hơn thông qua thức ăn.

* Thay đổi tâm trạng

Thỉnh thoảng thay đổi tâm trạng không phải là lý do đáng lo ngại. Tuy nhiên, thay đổi tâm trạng thường xuyên có thể là kết quả của quá trình trao đổi chất chậm hơn.

Mức năng lượng thấp và mất cân bằng hormone đi kèm với quá trình trao đổi chất chậm có thể góp phần gây ra những cảm giác như cáu kỉnh và thất vọng. Nghiên cứu cũ cũng chỉ ra mối liên hệ tiềm ẩn giữa việc gặp vấn đề về sức khỏe tâm thần và quá trình trao đổi chất chậm.

* Có vấn đề về tiêu hóa

Quá trình tiêu hóa và tỷ lệ trao đổi chất của bạn có mối liên hệ chặt chẽ, vì tiêu hóa là quá trình phân hủy thức ăn và quá trình trao đổi chất là quá trình chuyển hóa thức ăn thành năng lượng.

Sự thay đổi trong quá trình trao đổi chất của bạn như sự chậm lại có thể ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa. Quá trình trao đổi chất kém hoạt động hơn có thể dẫn đến các triệu chứng tiêu hóa bất thường như táo bón, đầy hơi hoặc tiêu chảy.

Nguyên nhân gây ra quá trình trao đổi chất chậm là gì?

Nhiều yếu tố giúp xác định quá trình trao đổi chất của bạn chậm hoặc nhanh, bao gồm:

Di truyền: Quá trình trao đổi chất của bạn được xác định một phần bởi di truyền. Một số người có thể có tốc độ trao đổi chất chậm hơn tự nhiên, trong khi những người khác có thể thừa hưởng quá trình trao đổi chất nhanh hơn.

Tuổi tác: Quá trình trao đổi chất chậm lại theo tuổi tác của bạn, nhưng có khả năng không chậm hơn cho đến khi bạn 60 tuổi. Các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng điều này có thể một phần do những thay đổi liên quan đến tuổi tác trong các tế bào của cơ thể bạn và khối lượng cơ giảm.

Giới tính: Bạn được xác định là nam hay nữ khi sinh ra có thể ảnh hưởng đến tốc độ trao đổi chất của cơ thể bạn do sự khác biệt về kích thước cơ thể, thành phần cơ thể và mức độ hormone. Ví dụ, phụ nữ có nhiều khả năng trải qua quá trình trao đổi chất chậm hơn vì cơ thể họ có xu hướng tích lũy nhiều mỡ hơn và ít khối lượng cơ hơn nam giới.

Chế độ ăn uống: Các yếu tố về chế độ ăn uống như không nhận đủ chất dinh dưỡng hoặc tiêu thụ chế độ ăn ít calo hoặc nhiều chất béo có thể ảnh hưởng đến tốc độ trao đổi chất. Quá trình trao đổi chất của bạn có thể chậm lại nếu cơ thể cần bảo tồn năng lượng do đó.

Lối sống: Quá trình trao đổi chất chậm có thể là kết quả của các yếu tố như lối sống ít vận động, dẫn đến đốt cháy ít calo hơn. Một yếu tố khác là không ngủ đủ giấc, làm gián đoạn mức độ hormone giúp điều chỉnh quá trình trao đổi chất. Trải qua căng thẳng mãn tính cũng có thể kích hoạt cơ thể bạn giải phóng các hormone khiến quá trình trao đổi chất của bạn chậm lại.

Một số tình trạng sức khỏe nhất định: Các tình trạng sức khỏe như bệnh tiểu đường có thể dẫn đến lượng đường trong máu cao, ảnh hưởng đến tốc độ trao đổi chất. Suy giáp, tuyến giáp hoạt động kém, có nghĩa là cơ thể bạn không sản xuất đủ hormone tuyến giáp, một loại hormone quan trọng đối với quá trình trao đổi chất.

Môi trường: Nghiên cứu cho thấy việc tiếp xúc với một số hóa chất và độc tố trong môi trường của bạn có thể làm gián đoạn tốc độ trao đổi chất và có thể liên quan đến bệnh béo phì.

Cách tăng tốc quá trình trao đổi chất của cơ thể

Mặc dù không có cách khắc phục nhanh chóng nào để tăng tốc quá trình trao đổi chất của bạn, nhưng có một số cách được nghiên cứu chứng minh có thể tăng dần quá trình trao đổi chất một cách tự nhiên. Ví dụ: 

Thực hiện chế độ ăn uống bổ dưỡng: Nghiên cứu cho thấy rằng chế độ ăn uống giàu thực phẩm nguyên chất, đặc biệt là thực phẩm giàu protein, là một cách hiệu quả để cải thiện và duy trì tỷ lệ trao đổi chất của bạn. Cơ thể bạn cần nhiều thời gian hơn để phân hủy protein, do đó bạn sẽ cảm thấy no lâu hơn.

Ăn đủ calo: Đảm bảo rằng bạn ăn đủ calo mỗi ngày. Mặc dù có vẻ trái ngược, nhưng việc ăn quá ít calo báo hiệu cơ thể thích nghi với lượng calo đó, điều này có thể biểu hiện ở quá trình trao đổi chất chậm hơn.

Duy trì hoạt động thể chất: Nếu luyện tập thường xuyên, tập luyện ngắt quãng như tập luyện ngắt quãng cường độ cao (HIIT) và tập luyện sức bền đều là những cách giúp tăng cường quá trình trao đổi chất vì chúng giúp tăng cường khối lượng cơ và cải thiện sức bền.

Ưu tiên giấc ngủ: Ngủ đủ giấc thường xuyên giúp điều chỉnh quá trình trao đổi chất của bạn. Một số nghiên cứu cho thấy những người thiếu ngủ sẽ cảm thấy ít no hơn sau khi ăn và chuyển hóa chất béo trong thức ăn theo cách khác.

Giảm căng thẳng: Quá trình trao đổi chất của bạn có thể bị đình trệ khi bạn căng thẳng. Các chuyên gia đưa ra giả thuyết rằng căng thẳng mãn tính sẽ cản trở quá trình phân hủy chất béo của cơ thể. Hãy thử kết hợp các kỹ thuật giải tỏa căng thẳng như đọc sách, tắm hoặc thiền.

Quá trình trao đổi chất của bạn là quá trình cơ thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng cho các chức năng như tim mạch, tuần hoàn, tiêu hóa và hô hấp. Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến tốc độ trao đổi chất của bạn, bao gồm di truyền, tuổi tác, mức độ hoạt động thể chất, chế độ ăn uống...

Các dấu hiệu cho thấy quá trình trao đổi chất của cơ thể bạn có thể đang chậm lại bao gồm mệt mỏi, cảm thấy lạnh, thay đổi tâm trạng, thèm ăn, tăng cân và da khô. Hãy thử áp dụng chế độ ăn uống bổ dưỡng, ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng và tập thể dục hàng ngày, và hãy đến thăm khám bác sĩ nếu bạn cảm thấy khó chịu, đặc biệt là nếu bạn có tình trạng sức khỏe tiềm ẩn.

* Khoa Khám bệnh ưu đãi chúc mừng ngày Quốc tế Phụ nữ (8/3) giảm 10% gói khám sức khỏe tổng quát cơ bản và nâng cao dành cho nữ giới.

Đặt hẹn khám bệnh: http://ansinh.info/Dangkykham.aspx

Tham khảo các gói khám tầm soát sức khỏe tại Khoa Khám bệnh

Bệnh viện An Sinh (Nguồn tham khảo Health)

Sức khỏe và hạnh phúc của gia đình bạn

* Thông tin tham khảo không thay thế việc thăm khám và tư vấn bác sĩ

Bệnh viện An Sinh đã triển khai Bệnh án điện tử ngoại trú (EMR) là một trong những nỗ lực nâng tầm chất lượng dịch vụ và phục vụ, mang đến trải nghiệm tiện ích công nghệ khi đi khám bệnh với ưu điểm giúp bạn chủ động quản lý hồ sơ thông tin sức khỏe, tiết kiệm thời gian và chi phí khám chữa bệnh.