Chuyển phôi là bước cuối cùng trong một chu kỳ điều trị thụ tinh trong ống nghiệm. Phôi nuôi ngày 3 hoặc ngày 5 được lựa chọn chuyển phôi cũng mang ý nghĩa quan trọng để có một chu kỳ thụ tinh trong ống nghiệm thành công.

Trong quá trình tư vấn phôi, một trong những câu hỏi được chúng tôi trả lời nhiều nhất từ các cặp vợ chồng là “Chuyển phôi ngày 3 hay ngày 5 sẽ tốt hơn?”. Thậm chí, các cặp vợ chồng còn truyền tai nhau “Nuôi phôi ngày 5 vì phôi ngày 5 dễ đậu thai hơn.” Sự thật, phôi ngày 3 và phôi ngày 5 có những đặc điểm gì, ưu điểm của phôi ngày 3 và ngày 5 ra sao, phôi ngày 3 và phôi ngày 5 được lựa chọn chuyển phôi trong trường hợp nào.

Trong giới hạn bài viết này, chúng tôi cung cấp cho vợ chồng bạn một số thông tin cơ bản về phôi ngày 3 và phôi ngày 5, mong muốn vợ chồng bạn có thể đưa ra lựa chọn tốt nhất trong quá trình điều trị thụ tinh trong ống nghiệm.

Phôi ngày 3 và phôi ngày 5

Phôi được tạo thành và nuôi đến ngày 3 được gọi là phôi ngày 3, phôi được nuôi đến ngày 5 gọi là phôi ngày 5. Những phôi có khả năng phát triển mạnh mẽ khi được nuôi cấy đến ngày 3 hoặc ngày 5 được tính từ ngày tinh trùng và trứng kết hợp thụ tinh trong phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, những phôi khỏe mạnh hơn, chất lượng tốt hơn mới có thể nuôi lên đến ngày 5, những phôi chất lượng không tốt sẽ dừng phát triển ở các giai đoạn nuôi phôi trước đó. 

Quá trình nuôi phôi ngày 3 và phôi ngày 5 diễn ra như thế nào?

Trong quá trình thụ tinh trong ống nghiệm, sau khi trải qua các bước kích thích buồng trứng, chọc hút trứng ở người vợ và người chồng được lấy mẫu tinh trùng hoặc rã đông tinh trùng trước đó. Trứng và tinh trùng sẽ được kết hợp thụ tinh để tạo thành phôi trong phòng thí nghiệm chuyên dụng.

Chuyên viên phôi học sẽ theo dõi và quan sát liên tục sự phát triển của phôi bằng công nghệ Timeplase.

Đây là một hệ thống kính hiển vi đảo ngược có thiết kế thu gọn đặt bên trong tủ nuôi cấy, có tích hợp sẵn phần mềm điều khiển chuyên dụng để ghi nhận hình ảnh của quá trình phân chia ở các phôi đang được nuôi cấy, nhờ vậy mà có thể phát hiện và sàng lọc phôi chất lượng không tốt và không có khả năng phát triển ngay từ đầu.

Quá trình nuôi phôi chỉ diễn ra trong thời gian ngắn, tính bằng ngày, do đó tất cả các công đoạn phải được thực hiện thật chính xác, tỉ mỉ để đảm bảo khả năng phát triển của phôi cao nhất khi được đưa vào cơ thể người mẹ để mang thai. 

Ngày 0 - ngày 1: Giai đoạn tiền nhân. Ở giai đoạn này, chuyên viên phôi học sẽ kiểm tra sự thụ tinh có thực sự diễn ra hay chưa bằng cách quan sát sự xuất hiện của tiền nhân sau khoảng 16 - 18 giờ thụ tinh. Có 2 tiền nhân kết hợp ngay sau đó tạo thành ADN của phôi. 

Ngày 1 - ngày 3: Giai đoạn phân chia. Trong vài giờ tiếp theo, tế bào đầu tiên của phôi bắt đầu phân chia thành 2 tế bào. Các chu kỳ phân chia tiếp theo tạo thành 4 tế bào, sau đó là 8 -10 tế bào. Chất lượng phôi được đánh giá từ ngày 2 hoặc ngày 3 qua các tiêu chí như số lượng phôi bào, độ đồng đều giữa các phôi bào và mức độ phân mảnh bào tương.

Ngày 3 - ngày 5: Giai đoạn phôi dâu. Sau khi thụ tinh được 3 - 4 ngày, số lượng các phôi bào nhân lên nhanh chóng, liên kết chặt chẽ với nhau tạo thành phôi dâu và bắt đầu xuất hiện các hốc dịch nhỏ tại phôi.

Ngày 5+: Phôi nang mở rộng, dịch nang lấp đầy thể tích của phôi. Các tế bào của phôi cũng bắt đầu biến đổi thành hai loại là nụ phôi (Inner cell mass - ICM) và tế bào lá nuôi (Trophectoderm - TE). Nụ phôi sẽ tiếp tục phát triển thành thai nhi, tế bào lá nuôi sẽ tiếp tục phát triển thành nhau thai. Sau đó sẽ xuất hiện hiện tượng phôi thoát màng. Từ đây, phôi bắt đầu làm tổ ở niêm mạc tử cung của người mẹ và tiếp tục phát triển thành thai nhi.

Những thay đổi ở giai đoạn phát triển của phôi tuy chỉ diễn ra trong thời gian ngắn nhưng chúng có ý nghĩa quan trọng với sự thành công của thụ tinh trong ống nghiệm.

Ưu điểm của phôi ngày 3

Phôi ngày 3 được gọi là phôi dâu. Giai đoạn này các tế bào phôi đang phân chia, kích thước phôi đang lớn dần. Một số nghiên cứu cho thấy phôi ngày 3 gồm 8 tế bào trở lên có tỷ lệ sống cao hơn đáng kể.

Đối với các cặp chồng có số lượng trứng ít và kích thước phôi nhỏ thì việc lựa chọn chuyển phôi ngày 3 là một quyết định đúng. Phôi được tiếp cận sớm và nuôi dưỡng ngay trong lòng tử cung của người mẹ để phát triển thành phôi ngày 5. Sau đó, phôi sẽ chui ra khỏi lớp vỏ bọc bên ngoài để bám vào niêm mạc tử cung làm tổ. Tuy nhiên, vợ chồng bạn sẽ không biết được những phôi ngày 3 này có tiếp tục phát triển hay sẽ dừng lại trong cơ thể mình. Mặc dù môi trường nuôi phôi lòng tử cung của người mẹ có thể tốt hơn cho sự phát triển của phôi khi được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm. Tuy nhiên, khả năng làm tổ của phôi ngày 3 có tỷ lệ đậu thai thấp hơn so với phôi ngày 5m bác sĩ thường chọn chuyển nhiều hơn 1 phôi ngày 3 để tăng khả năng đậu thai nhưng làm tăng nguy cơ đa thai, phôi ngày 3 thì không thể thực hiện sàng lọc di truyền phôi tiền làm tổ.

Ưu điểm của phôi ngày 5

Đối với các cặp vợ chồng có nhiều phôi ngày 3 chất lượng tốt thường được bác sĩ tư vấn nuôi phôi lên đến ngày 5 để sàng lọc bớt phôi kém phát triển và chọn lọc phôi khỏe mạnh, có tiềm năng phát triển và làm tổ tốt hơn, tiết kiệm được một khoản chi phí cho việc điều trị và trữ đông phôi sau này.

Thực tế thì môi trường nuôi phôi trong ống nghiệm cũng tương tự với môi trường trong cơ thể của người mẹ. Chắc chắn một điều là phôi được nuôi đến ngày 5 là những phôi khỏe mạnh, được sàng lọc kỹ lưỡng hơn, có tiềm năng làm tổ và phát triển tốt hơn khi được đưa vào cơ thể người thể người mẹ. Ngoài ra, phôi ngày 5 còn có một số ưu điểm vượt trội hơn so với phôi ngày 3 như khả năng làm tổ cao hơn, tỷ lệ đậu thai khi chuyển phôi ngày 5 có thể lên đến 60% – 80%, kiểm soát được nguy cơ đa thai vì bác sĩ thường tư vấn chỉ chuyển một phôi duy nhất, phôi ngày 5 có thể thực hiện xét nghiệm sàng lọc di truyền phôi tiền làm tổ để chỉ giữ lại phôi khỏe mạnh nhất, loại bỏ một số bệnh lý di truyền từ bố mẹ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của em bé khi chào đời và trưởng thành trong tương lai.

Vì sao vợ chồng bạn cần tư vấn và cân nhắc khi nuôi phôi ngày 5?

Thực tế điều trị cho thấy chuyển phôi ngày 3  hoặc phôi ngày 5 có kết quả đậu thai tương đương nhau. Ở những cặp vợ chồng có phôi ngày 3 số lượng ít nên cân nhắc kỹ lưỡng vì số lượng phôi có giảm 50% hoặc không còn phôi cho việc điều trị. Có khoảng 1% phôi ngày 3 được nuôi lên ngày 5 không còn phôi nào. Đây là hiện tượng bình thường của quá trình chọn lọc tự nhiên nhằm loại bỏ những phôi có dấu hiệu bất thường hoặc không có tiềm năng phát triển.

Cho dù vợ chồng bạn nuôi phôi ngày 3 hay phôi ngày 5 thì đều được bác sĩ tư vấn, hướng dẫn và giải thích rõ ràng về những lợi ích và nguy cơ tại từng thời điểm điều trị cụ thể. Mục đích cuối cùng vẫn là mang lại kết quả tốt đẹp nhất cho vợ chồng bạn như mong đợi.

Chúc vợ chồng bạn thật nhiều may mắn và sớm đón con yêu!

Bệnh viện An Sinh

Thông tin tham khảo không thay thế việc thăm khám và tư vấn bác sĩ

Bệnh viện An Sinh đã triển khai Bệnh án điện tử ngoại trú (EMR) một trong những nỗ lực nâng tầm chất lượng dịch vụ và phục vụ, mang đến trải nghiệm tiện ích công nghệ khi đi khám bệnh với ưu điểm tiết kiệm thời gian và chi phí khám chữa bệnh. Tất cả dữ liệu kết quả khám sức khỏe, các xét nghiệm và hình ảnh chẩn đoán lưu trữ lâu dài trên hệ thống PACS được kết nối với bệnh án điện tử. Bạn chủ động quản lý thông tin sức khỏe, thuận tiện cho việc theo dõi, so sánh kết quả với lần thăm khám tiếp theo để có hướng cải thiện và nâng cao sức khỏe tổng thể tốt hơn.