Những nguyên nhân gây ra tình trạng viêm gan? 

Viêm gan có thể do độc chất, một số loại thuốc, uống nhiều rượu bia, vi khuẩn, vi-rút, hoặc trong một vài bệnh lý (bệnh tích lũy đồng, bệnh tích lũy sắt, bất thường hệ thống miễn dịch, ...). Ngày nay, được nhắc tới nhiều hơn cả là viêm gan do vi-rút, viêm gan do rượu.

Viêm gan vi-rút là gì? 

Viêm gan vi-rút là bệnh viêm gan do vi-rút gây ra. Hiện nay, người ta đã biết có 6 loại vi-rút gây viêm gan, gọi tên là vi-rút viêm gan A, B, C, D, E, G. Trong đó, viêm gan vi-rút A, B, C là phổ biến hơn cả. Viêm gan vi-rút B và C được quan tâm nhiều nhất ở nước ta hiện nay, vì có thể gây ra xơ gan, ung thư gan. 

Ngoài 6 loại vi-rút kể trên, còn có những loại vi-rút khác đôi khi cũng làm viêm gan, ví dụ như CMV (cytomegalovi-rút), vi-rút Herpes, vi-rút Epstein Barr... 

Viêm gan A, viêm gan B, và viêm gan C là những bệnh do 3 loại vi-rút khác nhau gây ra. Mặc dù 3 loại viêm gan này có một số triệu chứng giống nhau, nhưng chúng có những kiểu lây truyền khác nhau và ảnh hướng tới gan khác nhau. 

Viêm gan A chỉ xảy ra cấp tính và là nhiễm trùng mới mắc phải, và không trở thành mãn tính. Người bị viêm gan A thường khỏi bệnh mà không phải điều trị. 

Viêm gan B và viêm gan C có thể cũng bắt đầu biểu hiện như nhiễm trùng cấp tính, nhưng ở nhiều người vi-rút sẽ còn duy trì trong cơ thể, hệ quả là bệnh chuyển thành mãn tính cùng những vấn đề lâu dài đối với gan. 

Hiện có vaccine để phòng ngừa viêm gan A và B, nhưng chưa có vaccine ngừa viêm gan C. 

Người từng mắc một dạng viêm gan vi-rút trước đây vẫn có thể nhiễm thêm các dạng vi-rút khác.

Viêm gan siêu vi B cấp là gì?

Là tình trạng tổn thương viêm của gan kéo dài trong thời gian ngắn (dưới 6 tháng), do vi-rút viêm gan B gây ra. Trong nhiều trường hợp, vi-rút sẽ còn duy trì trong cơ thể và bệnh chuyển thành mãn tính.

Thế nào là "nhiễm vi-rút viêm gan B mãn" ?

Là tình trạng vi-rút viêm gan B còn tồn tại lâu dài trong cơ thể ( > 6 tháng).

Trường hợp nào thì viêm gan B cấp trở thành mãn tính? 

Nguy cơ viêm gan B cấp trở thành mãn tính phụ thuộc vào độ tuổi bị nhiễm vi-rút. Người bị nhiễm vi-rút viêm gan B càng trẻ tuổi thì nguy cơ bệnh chuyển thành mãn tính càng cao. 

Khoảng 90% trường hợp trẻ sơ sinh nhiễm vi-rút viêm gan B sẽ chuyển thành mãn tính. Nguy cơ giảm dần theo độ tuổi, khi trẻ lớn tuổi hơn. 

Khoảng 25-50% trẻ nhiễm vi-rút viêm gan B trong độ tuổi từ 1- 5 (tuổi) sẽ chuyển thành mãn tính. 

Cứ thêm 5 năm tuổi thì nguy cơ giảm đi thêm 6-10%. 

Viêm gan B lây truyền như thế nào?

Viêm gan B lây truyền khi máu, tinh dịch, hoặc dịch cơ thể khác (đã nhiễm vi-rút viêm gan B) xâm nhập vào cơ thể người chưa bị nhiễm. Có thể bị nhiễm vi-rút viêm gan B khi: 

• Khi sinh (lây truyền vi-rút từ người mẹ đã nhiễm vi-rút viêm gan B sang cho con trong khi sinh)
• Quan hệ tình dục với người đã nhiễm vi-rút viêm gan B
• Dùng chung kim tiêm, hoặc thiết bị tiêm thuốc khác với người nhiễm vi-rút viêm gan B
• Dùng chung dao cạo râu, bàn chải đánh răng với người nhiễm vi-rút viêm gan B
• Tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc các vết thương hở của người nhiễm vi-rút viêm gan B
• Tiếp xúc với các vật sắc nhọn có dính máu của người nhiễm vi-rút viêm gan B 

Vi-rút viêm gan B có thể sống bao lâu ở bên ngoài cơ thể ?

Vi-rút viêm gan B có thể sống ngoài cơ thể ít nhất là 7 ngày. Trong suốt khoảng thời gian này, vi-rút vẫn có thể gây bệnh cho người nếu xâm nhập được vào cơ thể của người chưa bị bệnh.

Ai có nguy cơ nhiễm vi-rút viêm gan B?

• Những trẻ sơ sinh từ mẹ bị nhiễm vi-rút viêm gan B
• Những người có nhiều bạn tình
• Người có bạn tình/ vợ / chồng bị nhiễm vi-rút viêm gan B
• Người có quan hệ đồng tính nam
• Người tiêm chích thuốc (ma túy)
• Nhân viên y tế hoặc nhân viên an ninh xã hội có tiếp xúc với máu, hoặc dịch cơ thể có dính máu của người nhiễm vi-rút viêm gan B
• Những bệnh nhân lọc máu định kì

Triệu chứng của viêm gan B ?

Sự xuất hiện của các triệu chứng dao động theo độ tuổi. Hầu hết trẻ dưới 5 tuổi, hoặc những người trưởng thành bị ức chế miễn dịch mới mắc bệnh thì đều không biểu hiện triệu chứng. Trong khi đó, khoảng 30-50% người độ tuổi ≥ 5 thì biểu hiện những dấu hiệu, triệu chứng ban đầu, có thể bao gồm: Sốt, đau bụng, mệt mỏi, nước tiểu sậm màu, chán ăn, phân bạc màu, mắc ói, đau khớp, nôn ói, vàng da.

Kể từ khi bị nhiễm vi-rút viêm gan B, sau bao lâu thì xuất hiện triệu chứng?

Thông thường, triệu chứng xuất hiện sau 90 ngày (3 tháng). Tuy nhiên, triệu chứng bệnh có thể biểu hiện trong khoảng thời gian từ 6 tuần - 6 tháng kể từ khi nhiễm vi-rút viêm gan B.

Các triệu chứng viêm gan B cấp tính kéo dài trong bao lâu?

Triệu chứng thường kéo dài vài tuần. Nhưng cũng có những bệnh nhân viêm gan B cấp có biểu hiện triệu chứng kéo dài tới 6 tháng.

Người bị viêm gan B không có triệu chứng liệu có thể lây bệnh cho người khác không?

Có. Nhiều người bị viêm gan B mà không có triệu chứng. Tuy nhiên, những người này vẫn có thể lây bệnh cho người khác.

Viêm gan siêu vi B mạn biểu hiện (triệu chứng) như thế nào ?

Một số bệnh nhân duy trì những biểu hiện (triệu chứng) tương tự như viêm gan B cấp. Tuy nhiên, hầu hết bệnh nhân viêm gan B mạn tính không có biểu hiện triệu chứng nào trong khoảng 20-30 năm. 

Khoảng 15-25% bệnh nhân viêm gan B mạn sẽ bị những biến chứng nặng nề về gan như xơ gan, ung thư gan. Kể cả khi mới bị xơ gan giai đoạn sớm, nhiều bệnh nhân vẫn chưa thấy biểu hiện triệu chứng gì, mặc dù khi đó các xét nghiệm chức năng gan đã có biểu hiện bất thường.

Làm sao để biết tôi có bị viêm gan B hay không?

Do viêm gan B thường không biểu hiện triệu chứng, nên để biết có bị viêm gan B hay không thì cần tới các trung tâm y tế, bệnh viện để được làm một số xét nghiệm máu. Dựa trên kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể cho bạn biết:

• Bạn bị viêm gan B cấp tính hay mãn tính
• Hoặc bạn đã từng nhiễm vi-rút viêm gan B nhưng đã tự khỏi bệnh
• Hoặc bạn đã có miễn dịch (có kháng thể) chống lại vi-rút viêm gan B nên không cần chích ngừa
• Hoặc bạn cần phải đi chích ngừa vi-rút viêm gan B

Viêm gan B mạn tính có nguy hiểm không?

Viêm gan B mạn tính là bệnh nguy hiểm, vì có thể dẫn tới xơ gan, ung thư gan và tử vong.

Điều trị viêm gan B cấp như thế nào?

Trong giai đoạn bị viêm gan B cấp, người bệnh cần được nghỉ ngơi, dinh dưỡng hợp lý. Một số bệnh nhân cần nhập viện. Một số trường hợp cần dùng thuốc điều trị - điều này được quyết định bởi bác sĩ chuyên khoa Gan.

Điều trị viêm gan B mạn như thế nào?

Người bị viêm gan B mạn cần được theo dõi định kì bởi bác sĩ chuyên khoa Gan. Việc theo dõi định kì là cực kì quan trọng.

Không phải trường hợp nào cũng phải uống thuốc. Tùy thuộc tình trạng bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định cho bạn sử dụng thuốc để điều trị khi cần. Hiện nay có những thuốc điều trị viêm gan B mạn rất hiệu quả.

Tại sao có bệnh nhân mang vi-rút viêm gan B mà bác sĩ lại không kê thuốc gì?

Khi vi-rút xâm nhập vào gan, sẽ diễn ra sự tương tác giữa vi-rút và cơ thể, do đó người mang vi-rút viêm gan B có thể trải qua nhiều giai đoạn bệnh khác nhau: có giai đoạn không phải uống thuốc, có giai đoạn phải uống thuốc hoặc chích thuốc để điều trị.

Nếu bệnh nhân đang ở giai đoạn không phải uống thuốc thì cần tái khám định kì mỗi 3-6 tháng, để làm các xét nghiệm cần thiết đánh giá tình trạng bệnh, khi thấy bệnh chuyển sang giai đoạn cần phải điều trị bằng thuốc thì được điều trị kịp thời, tránh để trễ dẫn tới xơ gan, ung thư gan và tử vong. Việc nhận định chính xác thời điểm cần điều trị là vấn đề tương đối phức tạp, đòi hỏi người thầy thuốc phải cân nhắc rất tỉ mỉ.

Người bệnh đang ở giai đoạn không phải uống thuốc thì cần tuyệt đối hạn chế rượu bia, tránh sử dụng các thuốc chứa CORTICOSTEROID, không tự ý dùng các thuốc cây-cỏ mà không hỏi ý kiến bác sĩ.

Người bị viêm gan B mạn tính phải làm thế nào để bảo vệ tốt lá gan của mình? 

Những người bị việm gan B mạn tính cần được theo dõi thường xuyên bởi bác sĩ có kinh nghiệm trong lĩnh vực viêm gan. Nên tránh uống rượu bia (để hạn chế tổn thương thêm cho gan). Khi dùng thêm bất cứ thuốc gì cũng cần được tư vấn bởi bác sĩ, để tránh những thuốc gây hại cho gan, đặc biệt là các thuốc chứa CORTICOSTEROID.

PGS.TS. Bùi Hữu Hoàng | Hội Gan Mật Tp. HCM