Phản ứng sau chích ngừa là điều khó tránh khỏi và là nỗi lo lắng thường trực của các bậc cha mẹ khi đưa con đi chích ngừa. Các phản ứng này có thể xảy ra trước hoặc sau khi chích ngừa bất kỳ loại vắc xin nào.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã phân loại ra 5 nguyên nhân gây ra phản ứng sau chích ngừa như sau:

Do bản chất vắc xin

Đó có thể là các phản ứng tại chỗ như: vết chích bị sưng, bưng mủ (vắc xin Lao BCG) hoặc những phản ứng toàn thân như sốt. Nguyên nhân của phản ứng này là do một phần đáp ứng miễn dịch của cơ thể. Hầu hết những phản ứng này nhẹ và tự khỏi. Phản ứng nghiêm trọng liên quan tới vắc xin rất hiếm gặp.

Do chất lượng vắc xin

Phản ứng liên quan tới chất lượng của vắc xin có thể do khiếm khuyết xảy ra trong quá trình sản xuất vắc xin và làm tăng nguy cơ các phản ứng sau tiêm chủng. Đây là những phản ứng rất hiếm gặp vì hiện nay các cơ sở sản xuất vắc xin đều đã áp dụng thực hành sản xuất tốt (GMP), đồng thời kiểm định chặt chẽ đối với từng lô vắc xin trước khi sử dụng. Việc kiểm định vắc xin trong quá trình sản xuất, trước khi được phép xuất xưởng và trước khi sử dụng cũng được thực hiện hết sức nghiêm ngặt, nhằm đảm bảo vắc xin có chất lượng tốt nhất và đảm bảo an toàn đối với người sử dụng.

Do lỗi tiêm chủng

Phản ứng gây ra do lỗi tiêm chủng bao gồm việc bảo quản và sử dụng vắc xin không đúng quy định, các lỗi này có thể phòng tránh được. Cách phòng tránh: đảm bảo dây chuyền lạnh hoạt động tốt, thường xuyên theo dõi nhiệt độ tủ lạnh bảo quản vắc xin, không để vắc xin tiếp xúc trực tiếp với bình tích lạnh hoặc đá; khám phân loại trước khi tiêm; tuân theo chỉ định và chống chỉ định của mỗi loại vắc xin, nhà sản xuất; không tiêm cho trẻ có tiền sử phản ứng mạnh với liều tiêm trước (DPT); hoãn tiêm cho trẻ đang bị sốt, mắc bệnh nhiễm trùng cấp tính; không tiêm khi không có sự đồng ý của cha mẹ trẻ.

Do tâm lý

Phản ứng này phát sinh do sợ tiêm chủng, có thể xảy ra hàng loạt trong các chiến dịch tiêm chủng do lo sợ hoặc bị tiêm đau. Phản ứng này thường gặp ở trẻ trên 5 tuổi với những triệu chứng ngất xỉu, nhức đầu, chóng mặt… Cách phòng tránh là cần giải thích rõ, trấn an, tạo lòng tin, tiêm phòng cho những trẻ ít sợ tiêm trước, khi phát hiện trẻ có biểu hiện trên cần cách ly, trấn an và theo dõi trẻ, tránh để ảnh hưởng đến các trẻ khác. Ngoài ra, khi tiêm chủng cho trẻ cần tạo một môi trường thân thiện với các tranh ảnh, phim hoạt hình để thu hút sự chú ý của trẻ nhằm làm giảm tâm lý lo âu, căng thẳng khi tiêm.

Bệnh trùng hợp ngẫu nhiên 

Phản ứng này không phải do vắc xin hay sai sót trong tiêm chủng, cũng không liên quan đến tâm lý mà là do trẻ có sẵn bệnh trong người mà khi khám sàng lọc, bác sĩ chưa phát hiện. Phản ứng có thể xảy ra trùng hợp với thời điểm tiêm chủng và đôi khi có thể bị cho là do tiêm chủng vắc xin. Những phản ứng trùng hợp ngẫu nhiên này rất khó tránh trong những chiến dịch tiêm chủng do tiêm chủng số lượng trẻ nhiều. Đặc biệt, lịch tiêm chủng cho trẻ em thường bắt đầu rất sớm và giai đoạn này trẻ rất dễ bị nhiễm trùng hay các bệnh bẩm sinh hoặc có các dấu hiệu thần kinh kể cả tử vong vì thế rất dễ bị quy kết do tiêm chủng.

Bệnh viện An Sinh